Schilderkunst als een echo van schoonheid
LUK LAMBRECHT, 1999

Nieuwe aantekeningen bij recent werk van Bart Vandevijvere
’Met het ontstaan van de abstracte kunst veranderde de manier waarop over kunst gedacht en geschreven werd. Het was eigenlijk ondenkbaar en onwaarschijnlijk dat er geen onderwerp meer was dat het kunstwerk, als een titel, kon identificeren. Er moest toch een onderwerp zijn; en dat onderwerp kon dan alleen maar een idee zijn. Zo werden abstracte kunstwerken gezien als reflecties uit een breder geestelijk gebied. Hun onderwerp was de geest zelf.’ Rudi Fuchs.

Kijken naar abstracte schilderkunst blijft een vertwijfelend geconfronteerd blijven met onze machteloosheid om datgene te verwoorden waarvoor nu eenmaal geen pasklare, laat staan accurate woorden bestaan. Lijnen en een verfijnd spel met kleur beroeren en ontroeren zonder dat we dat gevoel kunnen duiden of onder woorden brengen. In tegenstelling met film of fotografie is het zelfs soms heel moeilijk een omschrijvende consensus te vinden over de feitelijke, materiële verschijningstoestand van het werk. En toch blijft een abstract schilderij in deze tijden van pc’s en internet een punt van rust waar de schoonheid van kleur en lijn an sich een avontuur oproept waarop de mentale en nooit te doorgronden of te recupereren capaciteiten van de mens kunnen ‘freewheelen’…

Abstracte schilderkunst onttrekt zich aan de wereld van het verhaal; abstracte schilderkunst onttrekt zich aan de dwang om in de schilderkunst morele uitspraken te poneren over een facet van de actualiteit of over een of ander maatschappelijk probleem. Abstracte schilderkunst is wat mij betreft een mysterieus vlies tussen de wereld en het individu; een folie van schoonheid en esthetisch genoegen waarop niemand – in tegenstelling tot geschilderde verhalen over de verifieerbare werkelijkheid – een patent kan claimen. In de abstracte schilderkunst wordt de toeschouwer gespiegeld in het onvermogen om de wereld te benoemen en te beheersen. Rudi Fuchs beweerde dat de kunst ons hooguit ‘kan inwijden in onze eigen verbeelding’. De essentie van de kunst is wellicht een tipje van de sluier op te lichten achter de gefabriceerde wereld van glitter en consumptie. Met andere woorden, de belangeloze functie van de kunst bestaat erin de schoonheid te ontdekken en te exploreren. In dit verband is de ‘weerbarstigheid’ van de schilderkunst een woordeloos antwoord op de snelheid die ook de kunstwereld en dito markt typeert als gangmaker voor trends, speculatie en commercie.

Het trage oeuvre van Bart Vandevijvere kan meer en meer worden gedefinieerd als contemplatief. Zijn relatief kleine schilderijen – al dan niet samengesteld uit kleine reeksen – zijn de condense afgeleide van een geïnterioriseerd proces van picturale ascese.

Al een geruime tijd wordt zijn oeuvre gestuurd en geïnspireerd door hedendaagse, nieuwe muziek; een vorm van expressie die het efemere en de vluchtigheid inherent in zich draagt. In snel opdrogende acrylverf baant Bart Vandevijvere zich een weg op het doek waarin factoren zoals gemoed en toeval een tegendraadse esthetiek op het doek opleveren alsof het een dissonante partituur betrof. De titels van zijn recente werken verwijzen expliciet naar zijn rijk gevulde cd-kast. John Cage, Morton Feldman of Lucien Goethals helpen Bart Vandevijvere letterlijk op weg naar ‘de juiste attitude’. Niet dat zijn werk een illustratieve schilderkunstige transpositie zou betekenen, maar de manier waarop bijvoorbeeld in het doek ‘Lijnen voor Lucien Goethals’ de allusie balanceert tussen partituur en concreet beeldende schriftuur, houdt een grote mate van gevoel en poëzie hoog. Bart Vandevijvere esthetiseert als het ware zijn zinnelijke ervaringen in verf die de hand volgt van een bedachtzaam aftasten van onuitputtelijke mogelijkheden van het aanbrengen van verf. De schilderkunst draagt het unieke en het niet multipliceerbare in zich. Muziek en meer bepaald techno en jazz zijn meer dan ooit inspiratiebronnen geworden voor (jonge) kunstenaars die opnieuw aanvoelen dat de beeldende kunst uit het keurslijf moet treden van apart ‘behandeld’ gebiedje. De interactie tussen kunst en leven is met andere woorden opnieuw een zichtbaar item geworden in de hedendaagse beeldende kunst. Vandevijvere laat sonore invloeden van zijn lievelingsmuziek haast op een letterlijke manier binnensijpelen in composities die net zoals de hedendaagse muziek gebaseerd zijn op het goed laten klinken van dissonante klanken.

Bart Vandevijvere zoekt niet de zuiverheid op van het beeld maar bereikt op basis van min of meer bedachte geo-compositiemodellen juist die perfecte tot zelfs rustuitstralende balans tussen rede en gevoel. De acrylverf neemt daarbij soms heel weerbarstige verschijningsvormen aan; van broze verfpartijen doorkruist met penseelzachte stroken tot bijna all-over en ‘verdichte’ verfpartijen waar de ‘matière’ overheerst en gewoon laat zien hoe mooi de verf op zichzelf kan worden geschilderd. Het is alsof hij meer en meer alle registers opentrekt qua mogelijkheden van schilderen, zonder evenwel zijn gevoeligheid en stemming te transponeren in romantisch aandoende werken.

De schilderkunst van Bart Vandevijvere blijft een statement in deze door uiterst snelle beelden beheerste tijden. De visie van de schilder op de wereld implodeert in de verf en laat geen ruimte voor aflijnbare waardeoordelen. De kunstenaar neemt in de eerste plaats stelling in voor schoonheid. Hij vertraagt onze blik op een begrensd stukje doek en verf waarop een wereld zich aan ons openbaart die doet dromen, verlangen, visueel genieten en in extenso onszelf in vraag stelt omtrent onze vermeende zelfzekerheid over het beheersen van het leven in deze complexe werkelijkheid.

In het schilderkunstige oeuvre van Bart Vandevijvere klinkt een echo na die de schoonheid lokt en een beetje dichterbij brengt…